Bugün Ukrayna için de özel bir gün ve dokuz yıldan beri devlet seviyesinde kutlanıyor. Ama her Ukraynalı için bayram günü mü, orası tartışılır. 21 Kasım, Ukrayna’nın 32 yıllık bağımsızlık tarihinde meydana gelen iki ihtilalin ikisinin de başlangıç yıldönümü (ilginç bir tesadüf). Bildiğimiz üzere Ukrayna, Rusya ile Batı ortasında bir çatışma bölgesi. Ukrayna’nın güney ve doğusunda yaşayanlar Rusya’ya daha yakın iken (en azından savaştan evvel böyleydi) Orta ve Batı Ukrayna’da yaşayanlar Batı yanlısı. Bunlar, Ukrayna siyasetini belirleyen temel etkenler.
Bahsettiğimiz iki ihtilalden birincisi, 2004 yılında meydana gelmiş ve tarihe turuncu ihtilal olarak geçmişti. İkinci ihtilal ise 2013’te başlayıp 2014’te cumhurbaşkanının kaçmasıyla sonuçlandı.
HUZUR YÜZÜ GÖRMEDİ
2004’teki turuncu ihtilal seçim periyodunda gerçekleşti. Vaktin Cumhurbaşkanı Kuçma, üçüncü kere aday olamıyordu. Seçimlerde Batı yanlıları Viktor Yuşçenko’nun, Rusya yanlıları ise Viktor Yanukoviç’in etrafında birleşmişti. Kuçma da Rusya yanlısı Yanukoviç’i destekliyordu. Seçimleri evvel Yanukoviç’in kazandığı açıklandı. Lakin Cumhurbaşkanı Kuçma’ya yönelik reaksiyonlar, seçim hilesi argümanlarıyla da birleşince ABD’nin açıktan desteklediği Batı yanlısı kümeler sokaklara döküldü. Tekrar yapılan seçimleri Batı yanlısı Yuşçenko kazandı. 2014 ihtilali ise seçim periyodu dışında meydana gelmiş ve Batı yanlısı kümeler, o zamanki Cumhurbaşkanı Yanukoviç’i Rusya’ya kaçmak zorunda bırakmıştı. Lakin Batı yanlılarının iktidar değişikliği seçim dışı gerçekleşince, yeni idarenin yasallığı tartışma konusu oldu. Rusya, yeni idarenin Kırım’daki üsse el koyacağından çekinerek Kırım’daki Rus nüfusun da takviyesiyle, Kırım’ı ele geçirdi ve Donbas’ta iki vilayet merkezi, ayrılıkçıların eline geçti. O vakitten sonra Ukrayna huzur yüzü görmedi.
‘MAYDAN RUSYA’YA YARAR’
Bu ihtilallere Batı etkin takviye vermişti. Ancak ülke içinde yolsuzluklar ve bunlara ağır yansılar olmasa, ABD tek başına bu ihtilalleri yapamazdı. Yani hem iç hem de dış etkeni göz önünde tutmak gerek.
Her iki ihtilal de Batı tarafından açıktan desteklendi ve her iki ihtilalin de merkezi, Kiev’in Bağımsızlık Meydanı’ydı. Bu meydanın Ukraynaca ismi “maydan nezalejnosti”. “Maydan” sözü, Arapça’dan bizim aracılığımızla Ukraynacaya geçmiş. Kiev’in Bağımsızlık Meydanı’na da kısaca “Maydan” diyorlar. Her iki ihtilalin merkezi de “maydan” olunca, bu söz, Rusça ve Ukraynacada sivil ihtilal manasını kazanmış.
İşte artık Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, Ukrayna’da yeni bir “maydan”ın hazırlandığını, ama bu ihtilalin lakin Rusya’ya yarayacağını söyledi. Ukrayna’da savaşın sonuçsuzca sürmesi ve yolsuzluklar, toplumsal tansiyonu artırdı. Lakin “maydan” olaylarının, Batı onaylamadan olmayacağını düşünüyorum. Fakat geçen yazıda söylediğim üzere, bu kış hareketli geçecek.
