Atılan adımlarla çıkış stratejisi uygulanmaya başlanan kur korumalı mevduatın tüm yükünün Merkez Bankası’na devredilmesi sonrasında hızla artış gösteren Merkez Bankası realize edilmemiş kur zararı 20 Eylül itibariyle 1.5 trilyon liraya yükseldi. Ekonomistler kur korumalı mevduat kur farkları ile döviz açık pozisyon taşımanın maliyetinden oluşan bu 1.5 trilyon liralık zararın Merkez Bankası’nı para basmaya iteceğine işaret ediyor.
Temmuz ayı başında yapılan bir düzenleme ile TL dönüşlü kur korumalı mevduat hesaplarında kur farkı ödemeleri Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan yani bütçe üzerinden alındı ve Merkez Bankası’na devredildi. O döneme kadar yani ilk 7 ayda bütçeden KKM için kur farkı ödemeleri nedeniyle 59.5 milyar lira aktarım yapılmıştı. Temmuzdan itibaren ise tüm maliyet Merkez Bankası’na geçti. Ekonomistlerin Merkez Bankası’nın günlük analitik bilançodan diğer kalemler ve değerleme hesabının toplamı olarak hesapladığı ve realize edilmemiş kur zararı olarak adlandırdığı zarar, 7 Temmuz’da değişiklik torba yasada yer aldığı gün 719.3 milyar lira seviyesinde bulunuyordu. Tüm yükün Merkez Bankası’na aktarılması sonrasında, temmuz sonunda bu zarar önce 970 milyar liraya yükseldi ardından ağustos başında 1 trilyon lirayı aştı. 20 Eylül’e gelindiğinde ise 1 trilyon 496 milyar 797 milyon 845 bin liraya ulaştı. Bu durum düzenleme öncesi 7 Temmuz’dan 20 Eylül’e gelindiğinde zararın yüzde 108,1 arttığını yani yaklaşık 2 ayda 2’ye katladığını ortaya koyuyor.
Uzmanlar KKM yükünün Merkez Bankası’na devrinin bütçeyi rahatlatmayı hedeflese de Merkez Bankası’nın kârını azaltacağını ve bu nedenle Merkez Bankası’ndan Hazine’ye devredilen kârda da aynı oranda düşüş yaşanacağını vurguladı. Merkez Bankası’nın hem zararı hem de maliyeti karşılamak için para basmak zorunda kalacağına işaret eden uzmanlar bunun da yine en büyük savaşımız olan enflasyonu olumsuz etkileyeceğine dikkat çekti.
KKM’DE 4 HAFTALIK AZALMA 101.8 MİLYAR LİRA
Kur korumalı mevduat ise istenilen seviyede olmasa da haftalık olarak gerilemeye devam ediyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) haftalık verilerine göre 15 Eylül haftasında kur korumalı mevduatın büyüklüğü bir önceki haftaya göre 26 milyar 46 milyon lira geriledi ve 3 trilyon 306 milyar 560 milyon liraya indi. KKM’den standart TL mevduata dönüşüm hedeflerinin açıklandığı 18 Ağustos’tan bu yana KKM hesaplarındaki düşüş ise 101.4 milyar lira oldu.
Standart TL mevduata dönüşüm hedefinin ardından KKM hesapları için zorunlu karşılık uygulaması başlatıldı, son olarak ise 6 ay ve daha az vadeler için KKM’de zorunlu karşılık oranları artırıldı. Tüm bunlar bankacılık sektörünün KKM’den çıkış için çabalamasını gerektirirken tasarruf sahiplerine bu çabanın tam olarak yansıdığını söylemek mümkün değil. BDDK verilerine göre 18 Ağustos haftasında 39.3 milyar lira, 1 Eylül haftasında 20.3 milyar lira, 8 Eylül haftasında 15.7 milyar lira ve son olarak ise 15 Eylül haftasında 26 milyar liralık düşüş yaşandı. Buna karşılık cumhurbaşkanlığı seçimleri sonrasında toplam KKM hesaplarının büyüklüğü ise 807.8 milyar lira artış göstermişti.
