Türkiye Turizm Yatırımcıları Derneği’nin (TTYD) 29 Kasım’da İstanbul’da düzenleyeceği Tourism Investment Forum (TIF2023) tepesi öncesi, Ortadoğu pazarında artan turizm yatırımlarına dikkat çekiliyor.
Neden?
Birincisi; Setur Marina, NG Hotels, Regnum, Dedeman, Contemporary, Bosphorus Cup, Martı ve Rixos’un da ortalarında olduğu Türkiye’de doğan 16 turizm markası, işletmeci ve franchiser olarak Ortadoğu’daki turizm pazarından hisse almaya çalışıyor.
Turizmin iktisada katkısı dünyanın öbür bölgelerinden yüzde 47 ile “rekor” seviyede ayrışan Ortadoğu ülkelerinin turizm yatırımları toplamının 107 milyar dolara ulaştığını kaydeden TTYD İdare Konseyi Lideri Oya Narin, bu yatırımların dağılımına işaret ediyor.
Geçtiğimiz yıl toplam 47 milyon turisti ağırlayan Ortadoğu ülkelerinden Suudi Arabistan’ın 59 milyar dolar, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE)’nin 27 milyar dolar, Bahreyn’in ise 11 milyar dolar yatırım planladığı belirtiliyor.
Türkiye’de ise 1980- 2023 devrinde yani 43 yılda (!) 20 bini aşkın tesis, 2 milyon yatak kapasitesi ile lakin 100 milyar dolarlık yatırıma ulaşıldı.
Bu tesislerin yüzde 47’sinin 5 yıldızlı otel olduğunu kaydeden Narin, TTYD’nin 2030 senaryolarında öngörülen “turizm rezidansları” üzere dönüşüme dikkat çekiyor.
Beş yıldızlı otel sayısında İspanya, İtalya ve Yunanistan’ın önüne geçen Türkiye, otel hizmeti veren uzun müddetli konaklamaları öncelikleri ortasına alıyor.
Aklıma birinci gelen etken, etrafımızı saran çatışmalı bölgelerden gelen uzun müddetli konaklama talebinin artmış olması…
Artık onlara turist diyebilir miyiz bilemiyorum.
Her yıl yatak kapasitesinin yüzde 10’unun yenilenmesi gerektiğini, yeni gelişen destinasyonlar dışında ek yeni yatırıma çok fazla gereksinim olmadığını belirten Narin, yenilemeye tartı verilmesi gerekliliği üzerinde duruyor.
“2020 yılında hazırladığımız raporda geliri artırmak için modellemeler yaptık. Bizim modelimize uygun bir dönüşüm yapılırsa turizm geliri 135 milyar dolara çıkarılabiliyor.” diyen Narin, Orta Vadeli Plan (OVP) maksatlarını hatırlatıyor:
“Yıllık turizm gelirlerinin 2023 ile 2025 yılları ortasında sırası ile 56, 60, 65 milyar dolara, 2026 yılında 71 milyar dolara ulaşması hedefleniyor.”
TTYD ve TÜSİAD’ın “Turizmde Dönüşüm Senaryoları Raporu” nda ise 2033 yılı itibariyle Türkiye’nin öngürülen turizm geliri 120 milyar dolar olarak tabir edilmişti.
TIF2023 aktifliği öncesi Narin ile birlikte dün iktisat yazarlarıyla buluşan TTYD’nin idare heyeti üyelerinden Servotel Lider Yardımcısı Ayla Heyfegil, Türkiye’nin klâsik pazarlarında yaşanacak rekabete dikkat çekiyor:
“Ortadoğu’daki ülkeler, büyük yatırımlarla Rusya, Katar ve BAE ülkelerinden turist çekmeye çalışıyorlar.”
Türkiye’yi global turizm bölümündeki rekabette zorlayacak tek bölgenin Ortadoğu da olmayacağını söyleyen Heyfegil, Avrupa turizm pazarında rakip ülkeler Karadağ, Bulgaristan, Yunanistan, Portekiz ve Arnavutluk’ta turizm yatırımlarının arttığını da ekliyor.
Türkiye’nin milletlerarası turizm fonlarını çekmek için yenilikçi finansal kaynak ve tahlillere erişimin tartışılacağı TIF2023’in stratejik ortağı bir turizm şirketi değil, banka: Yapı Kredi Bankası.
Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi, Dünya Turizm ve Seyahat Kurulu (WTTC), THY, Turizm Geliştirme Ajansı, Raffles, Doğuş Grubu’nun da ortalarında olduğu destekçilerle bu yıl üçüncüsü yapılacak olan TIF2023’ün ana hususları ortasına “sürdürülebilir istihdam” da giriyor.
Sezonluk tesislerde istihdamın sürdürülebilir olmamasının, çalışanın bölümden uzaklaşmasına neden olduğu tabir ediliyor.
Türkiye’de artan konut kiraları, çalışan açığını da büyütüyor. Rekabetçi fiyat belirlerken fiyat artışlarında zorlanan turizmciler, lojman gerekliliğini lisana getiriyorlar.
Basın buluşmasına katılan TTYD İdare Heyeti Lider Yardımcıları Ali Güreli ve Şerife Bilgili Ercantürk kentlerin “yaşam sitilinin” turizm potansiyeline katkısına değiniyor.
Türkiye iktisadının orta vadede kaldıracının turizm olacağını anlatan Güreli “yumuşak güç” olarak tanımladığı; kültür, sanat, spor, tarih, gastronomi üzere ögelerin turizmde markalaşma sürecinde kıymetli rol oynadığını vurguluyor.
Çeşitli ülkelerden 10’larca sanat galerisi ve yüzlerce sanatkarın yapıtına konut sahipliği yapan Contemporary Istanbul’un kurucusu Güreli, bundan 18 yıl evvel yola çıkan çağdaş sanat şenliğinin Anadolu kentlerine yayılmaya başladığı bilgisini paylaşıyor.
Sanat pazarının dünyada 68 milyar dolara ulaştığını da hatırda tutarsak; üniversal kültüre katkı sağlayan “yaşam sitiline” yatırımların, ülke ekonomilerinde karşılığı olduğunu kavramak kolaylaşır.
Boğaz’da 1.2 km’lik kıyı şeridine yapılan 1.8 milyar dolar yatırımla hizmete açılan Galataport İstanbul’un yatırımcı ve işletmeci kümesi Doğuş-Bilgili konsorsiyumunun tecrübesini paylaşan Şerife Bilgili Ercan’ın “Yerel halk ile turistin birebir ortamda bulunabileceği alanların yaratılması önemli” cümlesinin altını çiziyorum.
Bu cümlenin içine kent nüfusunun satın alma gücü, çevresel tesirler ve kültürel dinamikler de girer ki; Galataport için lokal halkla buluşan bir proje nitelemesi yapmak zihinleri zorlar.
Velhasıl Bilgili Ercan ülke topyekün sermaye arayışındayken, İstanbul vitrininde parlayan Galataport’un Katar Yatırım Fonu tarafından satın alınacağı söylentilerini de doğrulamıyor.
Genel seçim sonrası “Merkez Bankası Yatırımcı Günleri” programı başlatan iktisat idaresi, finansal kaynak arayışlarını sürdürüyor.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ve Merkez Bankası Lideri Hafize Gaye Erkan’ın iştiraki ile süren “Yatırımcı Günleri” çeşidinin son durağı Körfez ülkeleri, Hindistan, Fas ve Avrupa’dan sonra 11 Ocak 2024’de New York. Devamında İsviçre programı oluştur.
Heybede TTYD üyesi 15 liman, 15 bin havayolu koltuğu, 200 bin yatak kapasitesi de var mı; bilmiyoruz.
Turizm yatırımcının global pazarda rekabet kaslarını geliştirebilmesi için dala taze para girmesi gerekiyor. Gerek Ortadoğu ve Avrupa’daki yeni pazarlara işletmeci olarak girerek, gerekse de fonlar üzerinden.
İkisi de zor!
