İZMİR – Geçtiğimiz günlerde Bayrampaşa Çevik Kuvvet Şube Müdürlüğü’nde çalışan polislerin emekli polislere, hak savunucularına ve siyasilere ulaştırdıkları şikayetleri gündeme geldi. Kelam konusu iletilerin içeriği emniyet teşkilatı içerisinde yıllardır gündemden düşmeyen baskı ve mobbing uygulamalarını yine hatırlattı. Emniyet içerisinde geçmişten bugüne yaşanan problemleri ve ayrıntılarını emekli polis Yalçın Doğan ile konuştuk.
Emekli polis Yalçın Doğan‘O YÜRÜYÜŞ SONRASI SORULARA YANIT ARANSAYDI TAHMİNEN DE MİLAT OLACAKTI’
Geçtiğimiz günlerde Bayrampaşa Çevik Kuvvet’te yaşananları gündeme getirdiniz. Mevzu çevik kuvvet iken 2000’li yılların başında da polislerin bilhassa de çevik kuvvet polislerinin şov yürüyüşleri kelam konusu oldu. Bu olayın o periyotta de medyada ayrıntılı olarak yer almadığını görüyoruz. O periyotta yaşananlara ait neler anlatmak istersiniz?
O tarihi çok âlâ hatırlıyorum. O yürüyüş o vakit enine uzunluğuna salt ceza vermek yerine ‘polisler neden bu hale geldi?’ sorusuna yanıt aransaydı tahminen de teşkilatta milat olacaktı. Bir gün öncesinde iki arkadaşlarını şehit veren Bayrampaşa Çevik Kuvvet Şube Müdürlüğü çalışanı, bir gün sonra yağışlı bir havada sabah içtiması için toplandılar. Şube Müdürünün çok geç gelmesi, yağmur altında bekleyen polisleri daha da gergin hale getirdi. Bir de polislerden şehit oldukları vakit haber verilmesini istedikleri yakınlarının isim ve numaralarının istenmesi ise sabrın sonunu getirdi. Yaşanan durum bir çok vilayette çevik kuvvetin yürüyüşlerine sebep oldu. Devrin İçişleri Bakanı’nı ve Emniyet Genel Müdürü’nü, İstanbul Valisi’ni istifaya davet eden polisler yürüyüş yaptıkları tüm vilayetlerde İstiklal Marşı okuyarak dağıldılar.
2000 yılında meydana gelen bu yürüyüş ayrıntılı olarak incelenmiş, araştırılmış olsaydı tahminen de bugün konuştuğumuz meselelerin hiçbiri olmayacaktı. Birinci etapta yapılan yürüyüşlere öncülük etmiş yahut etmese de öncülük etmiş üzere gösterilen polislerin meslekten ihraç edilmeleri oldu. Halbuki polisleri yürüyüşe kadar getiren durumun perde gerisi araştırılıp o problemler çözülseydi teşkilatın kuruluşu olan 1845 yılından bugüne kadar birikmiş sıkıntılar çözülürdü.
Gaziosmanpaşa’da iki polisin öldürülmesinin akabinde
düzenlenen protesto yürüyüşü,
13 Aralık 2000
Emniyette baskı, mobbing ve daha bir çok hak ihlali yaşandığı tarafındaki tezler gündemden düşmüyor. Geçmişte bu türlü durumlar kelam konusu oluyor muydu yoksa son süreçte mi arttı?
Emniyette baskı, mobbing ve hak ihlalleri birer tez olmayıp somut gerçeklerdir. Tüm kurumlar içerisinde soruşturma geçiren memur sayısında teşkilat uzak orta birinci sırada. Amir keyfiyetinin sınırsız bir biçimde hakim olduğu, amir mesleği haline gelen, amirin her halükarda haklı olduğu, memurun çorap renginden ceza yediği, amirlerin ise kolladığı bir teşkilatta mobbingin olmadığından kelam edilemez. Mesleğe başlamadan her türlü bedensel ve ruhsal psikolojik testlerden geçen polislerimizin ne oluyor da kısa müddette psikolojisi bozuluyor, asosyal bir insan yapısına nasıl dönüşebiliyor? Önemli derecede sorgulanması gereken bir husus. Teşkilat içerisinde hiyerarşi olması doğal lakin irtibat tek taraflı, üstten aşağıya olması yanlış bir kurumsal davranış formudur.
Polis okullarında ‘Hayatınız amirin iki dudağı ortasında, pamuk ipliğine bağlı’ telaffuzuyla sizlere amir baskısı hissettirmeye başlarlar. Okul bitene kadar bu söylemi her gün dinlersiniz. Amirin her yaptığı gerçek, amirin her söylediği hakikat ve amir ne yaparsa yapsın haklıdır kelamlarını vurgulayarak, sizin büsbütün amire biat etmeyi, haksız, hukuksuz buyruğuna hatta konusu cürüm teşkil eden buyruğuna dahi kayıtsız itaat etmeye alıştırmaya çalışırlar. Teşkilat içerisindeki meselelerin çoğunluğu amirlerden kaynaklanmaktadır. Sorun üretenlerin bir kısmını kendisini toplum içerisinde kabul ettirememiş, gücünü kendinden, karakterinden almak yerine makamından alan, acziyetini, basiretsizliğini ve ezikliğini işçiye zulüm ederek bastırmaya çalışan amirler oluşturur.
‘CEMAATLERİN İÇİNE GİZLENEN FETÖ İLTİSAKLI AMİRLER OLDUĞUNU DÜŞÜNÜYORUZ’
İkinciyi ise ayrıntılı olarak açıklamak istiyorum zira bunlar daha tehlikelidirler. 2015 yılında meslek içerisindeyken bir şeyi fark etmiştim. Toplumsal medya hesabımdan da bu formda bir ikaz yazısı yazmıştım: “Duble yollar kapandı, paralel yollar Menzile bağlandı.” FETÖ’ye bağlı ve iltisaklı elamanların kendilerini gizlemek ismine başta Menzil cemaati olmak üzere öbür cemaatlerin mensuplarıymış üzere davranışlar sergilediler. İktidarın cemaatlere olan zafiyetinden faydalanarak kendilerini Menzil ve öteki cemaatler içerisine gizlediler. Mobbing yapanların ikinci kısmını, kendilerini öteki cemaatler içerisine gizleyen FETÖ iltisaklı amirlerin oluşturduğunu düşünüyoruz. Yoksa zulüm derecesinde baskıların, kendi hayatına son verecek seviyeye getirilmenin öbür izahı olamaz. Bunların maksatları ise “Bakın FETÖ’cüler gitti, teşkilat daha makus duruma geldi, baskı arttı, zulüm arttı” kanısını teşkilata hakim kılmak. Şayet iktidar FETÖ’yle gerçek manada çaba etmek istiyorsa Emniyet Teşkilatı içerisinde adeta polislere kan kusturan amirleri güzelce irdelemelidir.
Söz konusu argümanların ve şikayetlerin üzerine düşülmezse yahut araştırılmazsa ne üzere bir sıkıntıya neden olabilir?
Söz konusu tezler ve şikayetler araştırılmayıp görmezden gelinmeye devam edildiği surece, polisin sağlıklı bir psikolojisi olmayacak, olaylar karşısında vakitle ‘bananecilik’ oluşacak. Daima baskı altında çalışma, mobbinge uğrama, dışlanmışlık ve yok sayılma hissi teşkilatın çalışma direncini kıracaktır. Ne kadar çalışırsanız çalışın karşılığını alamayacaksınız bu da sizin çalışma şevkinizi kıracaktır. İşi yalnızca ‘gel git’ haline getirecektir. Polisin çalışmadığı hiçbir alan yok. Yangın, sarsıntı, sel, pandemi, afet, maç, konser, toplantı kısaca hayatın içerisinde her yerde her alanda varlar. Fedakarca her alanda çalışıyorsunuz lakin çalıştığınızın karşılığını alamıyor ve üstüne üstlük bir de ağır mobbinge uğruyorsunuz. Sizin böylesi yok sayılma karşısında psikolojinizi sağlam tutma ve uzun müddet birebir yüksek tempoda çalışmanız beklenemez. Çalışma azmi kalmayan polisin hata ve suçluyla aktif uğraşı beklenemez. Tahlil olmazsa, en kıymetli hak olan ömür hakkının bireyin kendi eliyle olmasının önüne geçilemeyecek ve kendi ömrüne en çok son veren kurum olmaktan kurtulamayacaktır. Tekrar tıpkı halde cinnet getirip kendisine ve etrafına ziyan veren polislerimiz oluyor ve olmaya devam edecektir.
Psikolojisini bozulan polislerimiz sağlıklı düşünerek ve hakikat davranış sergileyemez. Fevri davranışlar artarak devam edecektir. Mobbing ve baskı uygulayan amirlere karşı ziyan verici davranışlarda artışlar görebiliriz. Şikayetler içerisinde ‘Artık dayanamıyoruz’, ‘Başka dermanımız kalmadı’ diyen bir kişinin kendisi umurunda değildir ve bir diğerine da çarçabuk ziyan verebilir. Kimi vilayetlerden ağır mobbing ve baskı bildirileri alıp vahim olayların meydana geleceğini hissediyoruz. Engellemek ismine da elimizden geleni yapıyoruz lakin elim olayların önüne geçemiyoruz. Gerçek manada önemli tedbirler alınması gerektiğini, gidişatın âlâ olmadığını görüyoruz. Bir an evvel önlemler alınmalıdır, aksi takdirde hepimizin üzüleceği olaylara şahit olabiliriz. Meğer tüm bu aksilikler atılacak birkaç adımla tahlile kavuşturulabilir, şayet tahlil isteniyorsa.
‘SENDİKA MUHTAÇLIK DEĞİL MECBURİYET’
Biliyorsunuz polisin bir sendikası yok. Bu hususta ne düşünüyorsunuz? Geçmişte kurulmaya çalışıldı fakat yaşananlar malumunuz. Polis sendika istiyor mu?
Emniyet Teşkilatı çalışanları tüm yazdığımız meselelerine tahlil üretmek ismine 12 Kasım 2012 tarihinde Emniyet-Sen isimli sendikayı kurdular. Kuruluşundan kısa bir müddet sonra şahsen iştirak yaptığım sendika Anayasa Mahkemesi tarafından 2014 yılında kapatıldı. Sendika kurucuları başta olmak üzere sendikaya iştirak sağlayan, hatta toplumsal medyadan dayanak verenler dahil çeşitli cezalarla cezalandırıldılar. Sendikanın bir muhtaçlık değil mecburiyet olduğu ortadadır. Memurların 2024-2025 yıllarını kapsayan Toplu Kontrat Görüşmelerinde Memur-Sen toplumsal ve mali hakları kapsayan 341 hususta muahede sağlandığı açıklandı. Bakın üstte anlattığımız halde mobbing, baskı ve sınırsız çalışma kuralları olan Polis Teşkilatı’nı ilgilendiren bir husus bile yok. Yazın serin kışın sıcak bir formda ofislerinde çalışan memur arkadaşlarımızın sonuna kadar haklarıdır ve haklarını aldılar. Polis arkadaşlarımız bir unsurda bile temsil edilmediler. Diyelim Memur-Sen aidat aldığı kurumların haklarını savundu ve haklarını aldı, sendikası yoksa, teşkilatın bağlı olduğu bakanlıkta mı yok böylesi yetim muamelesi yapılıyor? Ayrıyeten bir parantez daha açmak istiyorum, sendikası olmayan askerlerimiz infaz ve muhafaza memurlarımız ve gümrük koruma memurlarımız da tıpkı durumda.
Polis intiharları konusunda ne düşünüyorsunuz?
Konuya Kamu Denetçileri Kurumunca 2015 yılında hazırlanan raporla başlamak istiyorum:
– Polislerin yüzde 75’i mesleklerinin ruhsal yapılarını tahrip ettiğini söz etmişlerdir.
– Polislerin yüzde 74’ünün ise mesleklerinin aile hayatlarını olumsuz etkilediklerini belirtmişler.
– Polislerin yüzde 40’ının ise toplum içinde mesleklerinin saygınlığının kalmadığına inanmaktadır.
– 2009-2013 yılları ortasında 2323 polis ruh hastalıkları tedavisi görmüştür. 360 polis ruh hastalığı sebebiyle sınıf değiştirmiştir.
-Türkiye de hayat müddeti 73,8 iken polislerde bu müddet 55,6 olarak tespit edilmiştir.
Teşkilatın kanayan yaralarından, problemlerin en olumsuz sonucudur. Bilhassa son üç dört yılda artış kaydeden, en temel hak olan hayat hakkının bireyin kendi tarafından sonlandıracak duruma gelmesi sahiden bizleri derinden üzen çözülmesi gereken en kıymetli sorun. Yapılan resmi açıklamalarda çoklukla ailevi iktisat, duygusal nedenler ve kripto paralar açıklanmış olsa da asıl sebeplerin üstte da detaylı olarak izah etmeye çalıştığımız; başta mobbing, baskı, sınırsız çalışma mühletleri, amir keyfiyeti, amirlerin “Ben yaptım oldu” mantığı, “Beğenmiyorsan git, bu işi yapacak dışarıda binlerce kişi var” mantığının getirdiği sonuçlardır. Çok da anlatmak, dillendirmek de hakikat gelmiyor. Umut ederiz ki bir gün vicdan sahibi bir yönetici çıkacak ve “neler oluyor, niçin oluyor, bir el atalım” diyecek ve teşkilat da hak ettiği insani koşullarda çalışacak.
’30 YILDIR ‘ÇALIŞMALAR DEVAM EDİYOR’ DİYORLAR’
Son olarak sizlere ulaşan şikayetleri de göz önüne alırsak yetkililere ve kamuoyuna davetiniz nedir?
“Çalışanı başka kaygılı, emeklisi farklı dertli… Bir dokun bin ah işit” kelamı tam olarak polisler için söylenmiştir. Üstte kendi yaşadıklarımızı ve hala çalışan arkadaşlarımızın artarak devam eden problemlerini anlatmaya çalıştık. Sayfalar dolusu meselelerin tahlili meğer çok sıkıntı değil ve mali bir külfeti de yok. Polis arkadaşlarımız çok şey istemiyorlar. 21. yüzyılda ülkemizin de taraf olduğu ve Kozmik İnsan Hakları Bildirgesi koşullarına nazaran insanca çalışmak ve insanca dinlenmek istiyorlar. 12/36 çalışma sisteminde kendilerine ve ailelerine, sevdiklerine vakit ayırmak istiyorlar. Ömürlerini uyku ve iş ortasında geçirmek istemiyorlar. Tüm kurumların aldığı fazla çalışma fiyatını hak ettikleri kadar almak istiyorlar. 16-17 saat çalıştıktan sonra gereğince dinlenmek istiyorlar. Muhtaçlık olmadığı halde mesleklerinin sonunda ikinci şarka gitmek istemiyorlar. Resmi ve dini tatillerde çalıştıklarının karşılığı fiyatı almak ya da müsaadesini kullanmak istiyorlar. Siyasal ve bürokratik baskıya maruz kalmadan özgürce kanunlar neyi emrediyorsa o doğrultuda çalışmak istiyorlar. Avrupa’da bulunan 35 polis sendikası üzere kendi sendikalarının da olmasını istiyorlar. Sendikaya karşı gelenler daima 80’leri örnek veriyor. Biz de sormak istiyoruz; bu ülkede FETÖ darbe yaptı diye öbür cemaatler yasaklandı mı? O yüzden Sendika polisin hakkıdır ve yasal düzenlemeler yapılmalıdır.
Teşkilatın problemlerinin tek tahlil yeri İçişleri Bakanlığı’dır. 30 yıldır gelen tüm bakanlar teşkilatın sıkıntıları için ‘çalışmalar devam ediyor’ sözünü kullanıyorlardı. 30 yıldır bitmeyen çalışmalara Sayın Soylu ‘Polislik para mesleği, maaş mesleği değildir’ diyerek son noktayı koydu. Sayın Ali Yerlikaya’nın teşkilatın birikmiş, kronik hale gelmiş problemlerine eğileceğine ve tahlil sağlayacağına inanmak istiyoruz.
