Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in önümüzdeki günlerde yabancı yatırımcılara yapacağı sunumlar, yeni anayasa tasarısının gölgesinde gerçekleşecek.
Bakan Şimşek’in yatırımcı toplantıları takvimi basına yansıdı. 4-5 Ekim’de Citibank ve Bank of America (BofA)’nın Londra’da düzenlediği yatırımcı toplantısına katılacak.
Şimşek’in ikinci durağı 11-14 Ekim’de IMF ve Dünya Bankası’nın yıllık toplantılarının yapılacağı Fas’ın Marakeş kenti olacak.
19 Ekim’de Fransa’nın başşehri Paris’te bir öbür yatırımcı toplantısında konuşacak. Bu toplantıların akabinde ay sonunda ikinci Körfez çeşidini gerçekleştirmesi de bekleniyor.
Uluslararası çalışmaları olan, şirket mukaveleleri danışmanlığı yapan bir hukuk ofisi idare şurası lider da olan, Daha Uygun Yargı Derneği Kurucu Lideri ve Türkonfed İdare Şurası Lider Yardımcısı Av. Mehmet Gün’e, yabancı sermayenin Türkiye’ye ilgisini soruyorum.
“Ürünlerinin satışını distribitörlere bırakıp ülkeden çıkıyorlar” diyor.
Şimşek bu havayı bilakis çevirebilir mi?
Gün, Bakan Şimşek’in yetkinliklerine finansal piyasaların itimat duyduğunu lakin yatırımcıların kararlarını yargı ve hukukî alanda yapılacak düzenlemelerin belirleyeceğini vurguluyor.
Yabancı yatırımcının yeni anayasa tasarısında; “kamu denetimi” ve “hesapverilebilirlik” tarafından, “hukuksal kaliteye” bakacağını söylüyor.
2010 Anayasa Referandumu öncesi, 1993-2000 yılları ortasında misyon yapan merhum Türkiye’nin 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in “Bu Anayasa hangi gereksinimlerine yanıt vermiyormuş” eleştirisini haber yaptığımı anımsıyorum.
Aynı soruyu bu kere Gün’e yöneltiyorum.
Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve Eğitim ve Öğretim Siyasetleri Konseyi Başkanvekili Yavuz Atar’ın yeni anayasa çalışmalarını hatırlatarak “Medyaya yansıdığı üzere Erdoğan’ın 2028 seçimlerine de katılabilmesinin yolu açılıyor” yorumunu lisana getiriyor.
Çalıştaylara katılanlar, müzakere notları, bildiriler hakkında kamuoyu ile paylaşım olmadığına dikkat çeken Gün, yeni anayasa taslağının Cumhurbaşkanlığı bürokratları tarafından gizlice müzakare edildiği tezinde bulunuyor.
Av. Mehmet Uçum’un lider vekili olduğu Hukuk Siyasetleri Kurulu’nun 2022 yılında 24 Mart, 21 Nisan, 26 Mayıs, 23 Haziran, 6 Eylül, 8 Eylül, 4 Ekim, 24 Kasım ve 15 Aralık tarihlerinde yeni anayasa bahisli “kapalı devre” 9 çalıştay düzenlediğini lisana getiriyor.
Gün’ü Uzman Report’ta yayımlanan 28 Eylül tarihli “Erdoğan bürokratlara anayasa taslağı yazdırmış, kimsenin haberi yok” başlıklı makalesi üzerine arıyorum.
2014 yılından beri iş insanları ve hukukçuların iştiraki ile anayasa çalışmaları sürdüren Gün’ün sözkonusu makalesinden bir alıntı yapayım:
“2017 yılında “Türkiye’nin Orta Demokrasi Meseleleri ve Tahlil Yolu” isimli bir kitap yayınladık. 2021’de “A’dan Z’ye Türk Yargı Reformu” isimli öbür bir kitap daha yayınladık ve bu kitapta yargı kısmına ait anayasa kararlarının tarafımızdan yazılmış taslaklarına da yer verdik. Çalışmamızda, Yargıçlar ve Savcılar Kurulu’nu tam bağımsız Adalet Yüksek Kurumu’na dönüştürmeyi, Daimî Hukuk Şurası kurmayı, kamu vazifelilerinin hatalarında idari amirlerinin soruşturma müsaadesi vermesi koşulunu kaldırmayı ve bir seri yenilikçi yapısal ıslahatlar öneriyoruz.
Uluslararası alanda da yüksek kabul gören yenilikçi tekliflerimizi, ülke çapında düzenlediğimiz İktisat ve Hukuk Buluşmalarında binlerce bireye anlattık. Tekliflerimizi cumhurbaşkanlığına, Hukuk Siyasetleri Kurulu’na, Adalet Bakanlığı’na ve ilgili yüzlerce kişi ve kuruma gönderdik.
Üzerine bu kadar çok kelam söylediğimiz halde Daha Güzel Yargı Derneği’nin anayasa çalıştaylarına davet edilmemesi ya da bu çalıştayların çalışmalarından haberdar edilmemiş olmamız garip bir durum. Sorduğum bir kısım anayasa hukukçuları da ne çalıştaylardan ne de anayasa yazım çalışmalarından haberdarlar. Davet de edilmemişler.”
“Bütün kararlar Yargı kontrolüne açık olmalı. Adalet Yüksek Mahkeme’si kurulmalı. Yargıçlar, savcılar kendi odalarını kurmalı” diyen Gün şöyle devam ediyor:
“2017 Anayasası’nda bakanlar hakkında soruşturma açılabilmesi için Meclis’te 3/2 çoğunluk kararıyla Büyük Divan’da yargı yolu açılıyordu. Yeni hazırlanan tasarıda, Meclis’e bakanlığı düşürme yetkisi verilirken, karar Meclis çoğunluğunu oluşturan iktidar partisinin inisiyatifine bırakılıyor. Cumhurbaşkanı, yardımcılarını ve bakanları istediği üzere atamaya devam edecek ama Meclis’e, salt çoğunluk ile teklif üzerine 3/5 çoğunlukla vazifeden alma (düşürme) yetkisi verilecekmiş; misyona başlatma onayı (güvenoyu) olmayacakmış.”
Gün yeni anayasa tasarısında da misal sonuçlar üretmeye açık düzenleme yapıldığını belirterek, haklarında ileri sürülen yolsuzluk suçlamaları soruşturulmayan bir bakan ve bir bürokrat örneği veriyor:
Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı 28 Eylül’de, kabahat örgütü başkanı Sedat Peker’in rüşvet ve borsa manipülasyonları tezlerinde ismi geçen eski Sermaye Piyasası Şurası (SPK) Lideri Ali Fuat Taşkesenlioğlu hakkında “soruşturma yapılmasına yer olmadığına” karar verdi.
Muhalefet partilerinin hata duyurularını sürece alan Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı kararın münasebetini “Dosyanın tetkikinde; Taşkesenlioğlu hakkında isnat edilen hareketlerden ötürü soruşturma yapılabilmesi için muhakeme koşulu olan ‘kurul başvurusu’ bulunmadığı, bu nedenle muhakeme kuralı gerçekleşmediği anlaşıldı” diye gösterdi.
Bir ikinci örnek: Bakanlığına dezenfektan eseri satması ve bakan olarak atanmasından 20 ay evvel Gümrük Müdürlükleri’nin kurum içi yazışmalarında isminin “güvenilmez” olarak geçmesi üzerine vazifeden alınan eski Gümrük ve Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan hakkında soruşturma açılmadı.
Gün, “anayasa hazırlanmasında metodolojiye” vurgu yapıyor:
“Türkiye’nin hem kendisi hem öbür ülkeler için yeni ve sivil bir anayasa yapmaya ziyadesiyle yetecek insan kaynağı, birikimi ve dinamikleri mevcuttur. Şayet sahiden yeni ve sivil bir anayasa yapılmak isteniyorsa, romantik ve arka niyet aranacak münasebetlerle değil, vakti ve vakti gelince, kuralları oluştuğunda sağlam bir metodolojiyle, tarafsız bir uzlaştırıcı önderliğinde, eşitler ortası uygar müzakereler ve uzlaşma ile yapılmalıdır. Anayasa taslağı da bu yoldan yazılmalıdır. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ve bürokratlarının izlediği yoldan değil!”
“Anayasaları toplumsal gereksinimlerin ortaya çıkması durumunda yenilenir. Toplumsal meşruiyet kazanması için farklı kesitlerin en geniş uzlaşısı sağlanmalı. Tasarı hazırlanırken de küçük referandumlar yapılabilir” diyen Gün, Fransa’nın 1958 Anayasası’nı hazırlarken siyaset üstü tarafsız ve saygın bir isim olarak Charles de Gaulle’nin misyona çağrıldığını hatırlatıyor.
Türkiye kimi çağıracak?
Gün en sıkıntı formülü öneriyor: İktidar partisi ve iki muhalefet partisi bu denklemi kurabilir.
