Cumhuriyet’in taşradaki birinci yabancı lisan öğretmenlerindendi. Orhan Veli’nin ‘Anlatamıyorum’ şiirine ilham olmuştu ve Orhan Veli ‘Sere Perpe’ şiirini de tekrar onun için yazmıştı.
Bella Eskenazi, 1923 yılında İstanbul’da doğdu. Onun ömrü Türkiye’nin siyasi ve kültürel değişimine tanıklık etmesi açısından 100 yıllık değişime ışık tutuyordu. İstanbul’un esaslı ailelerinden Bendavid ailesinin bir üyesiydi. Annesi, Romanya’dan İstanbul’a göç eden bir Yahudi ailesinden geliyordu. Dora ve Seza isimlerinde iki ablası vardı.
ORHAN VELİ’NİN İLHAM KAYNAĞI
Orhan Veli kendisine aşıktı ve en sevilen şiiri olan ‘Anlatamıyorum’ şiirini onun için yazmıştı. Fakar bunun öncesi de vardı. Orhan Veli Eskenazi için birinci şiirini, Ankara’da Sabahattin Eyüboğlu’nun konutunda yazmıştı. Şiirin ismi ‘Sere Serpe’ idi. Elinde bir şeyler karaladıktan sonra kağıdı uzatıp Eskenazi’ye verdi ve “Bak senin için bir şiir yazdım.” dedi.
Orhan Veli’nin akademisyen arkadaşı Erol Güney sayesinde tanıştılar. Orhan Veli’nin beyin kanaması geçirip hayatını kaybettiği o sıkıntı vakitlerde Erol Güney onu hiç yalnız bırakmadı.
CUMHURİYETİN TAŞRADAKİ BİRİNCİ YABANCI LİSAN ÖĞRETMENİ
Bella Eskenazi yalnızca Orhan Veli’nin ilham kaynağı değil, Sabahattin Ali’nin de yakın arkadaşıydı. Hasanoğlan Köy Enstitüsü’nde öğretmenlik vazifesi yaptığı sırada ise Aşık Veysel ile tanıştı ve aile dostlu oldu. Türk aydınlanmasının değerli mimarlarından, Ulusal Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel yakın dostuydu. Hasan Ali Yücel, en büyük kültür atılımı gerçekleştirdi ve köy enstitülerini kurdu. Bu büyük kültür hizmetinin yanı sıra üniversite kanunun çıkarılması, tiyatro ve operanın devlet hizmetlerine katılmasına, klasiklerin çevirilerine, çeşitli ansiklopedilerin Türkçe basımına ön ayak oldu. Bella Eskenazi ve Hasan Ali Yücel’in tanışması tam da bu devirde oldu. Tüm bu yaşananlara birebir tanıklık etti. Takviye verdi ve tüm aydınlarla gece gündüz demeden çalıştı. Köy Enstitülerinden birinde öğretmenlik yapmak istediğini söyledi ancak Ulusal Eğitim Bakanlığı bu hususta kararsız kaldı. İsmi yabancı olan bir kişiyi köy ortamına yollamak büyük riskti. İsmet Paşa’dan alınan özel müsaadeyle bu hayal gerçek oldu. Eskenazi, Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü’nde öğretmenlik yapmaya başladı. Cumhuriyet’in taşradaki birinci yabancı lisan öğretmenlerinden biri oldu. Kendisi üzere Türk aydınlanmasına büyük emeği geçen ablası Dora ve eniştesi Erol Güney ile birlikte kıymetli Türk aydınları ve edebiyatçılarıyla yakın dostluk kurma talihini yakaladı.
HAYATI BELGESEL YAPILDI
Onun hayat kıssası o kadar kıymetli görüldü ki belgeseli yapıldı. Hayat öyküsünün anlatıldığı ‘Bella’nın Öyküsü’nün belgeselinin dünya prömiyeri 31 Ocak’ta gerçekleştirilmiş ve 500. Yıl Vakfı Türk Yahudileri Müzesinin canlı yayınıyla dünyanın dört bir yanından rekor iştirak ve büyük beğeniyle izlenmişti. 100 dakika süren belgeselin prömiyerinin öncesinde Direktör Banu Yalkut Breddermann Bella ile nasıl tanıştığını anlatmıştı.
Pınar Saraçoğlu
