Türkiye’nin önümüzdeki üç yılının ekonomik yol haritası olarak gösterilen Orta Vadeli Program (OVP), çarşamba günü Erdoğan’ın açık dayanağıyla duyuruldu. Erdoğan’ın açık takviyesi iki nedenle değerliydi. Birincisi, bu programın esasen bir tavus kuşunun kuyruğu üzere açılarak cezbetmek istediği temel mahfiller, yani milletlerarası finans etrafları (bir periyot Türkiye’de yaygın bilinen isimleriyle “dış güçler” ve “faiz lobisi”), Mehmet Şimşek ve grubunu destekliyor fakat Erdoğan’ın bu gruba uzun mühlet tahammül göstermeyeceği konusunda tereddütler taşıyordu. Daha iki yıl evvel, Naci Ağbal ile Lütfi Elvan takımının başına gelenler hatırdayken, üstelik 7 ay kadar sonra Beyefendi’nin çok önemsediği bilinen bir mahallî seçim, takvimin üstüne bağdaş kurmuş otururken bu tereddüt güçleniyordu. Seçime hakikat yeni bir Şahap Kavcıoğlu – Nurettin Nebati hadisesi yaşanmamasının görünür garantisi yoktu. Lakin Erdoğan çarşamba günü ‘ortodoks siyasetlere dönüş’ takımının balosuna katıldı ve üç yıllık takviye garantisi verdi.
Erdoğan’ın bu net tavrı, ‘dış güçler’in yanı sıra içerideki kimi ögeler için de gerekliydi. ‘Heteredoks’ siyasetlerden ziyadesiyle nemalanmış sermaye etrafları, bunların AKP ve bürokrasinin türlü çeşitli çekmecelerindeki uzantıları ve elbette iktidar yanlısı medyanın bir kısmı. Ortodoks siyasetlerle uyumlu yapısal ıslahatlar duyurulurken, bir vakitler açıkça “Neymiş bu yapısal reformlar” diye, bir kabareden çıkmışçasına dalga geçen müstafi Hazine Maliye Bakanı’nın açık hayranı ve takipçisi gazete yöneticilerinin avuç patlatması beklenmezdi şüphesiz. Açık söyleyelim. Berat Albayrak periyodunu bir cins altın çağ olarak gören Sabah gazetesi, iktisat idaresinin alacağı tavrı fakat Erdoğan’ın özgül tartısı bertaraf edebilirdi.
Öyle de oldu.
OVP’nin, iktidar medyasında nasıl yankılandığını, çeşitli nedenlerle temsil bedeli yüksek üç gazetenin ve bunların müelliflerinin tavırları üzerinden değerlendireceğiz: Sabah, Yeni Şafak ve Türkiye… Ve göreceğiz ki heyhat, piyasa sen nelere kadirsin!
YENİ ŞAFAK
Elvan-Ağbal ikilisinin faiz artırımlarına manşetten “Bu operasyonu kimin ismine çektiniz” diye ateş eden, Şimşek-Erkan ikilisinin birinci faiz artırımına da “Bu son olsun” diye kaş kaldıran Yeni Şafak gazetesi, Erdoğan “mandacı iktisatçılar”ın tumturaklı lisanından serpintilerle OVP’yi savundukça içine kaçmış. O aslan kükremeleri evvel kedi miyavlamasına, sonra eğitimli bir kuşun sevinçli cıvıltısına dönüşüyor.
OVP duyurusundan bir gün sonra (7 Eylül) çıkan gazetenin manşeti dev puntolarla “Güven ve İstikrar Programı” başlığını taşıyor. 8 Eylül’de OVP övgüsü birinci sayfadan devam ediyor: “OVP’de hayata dokunan reformlar”. Ve 9 Eylül Cumartesi günü birinci sayfada “TL yabancı radarına girdi” başlığıyla Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’nın (EBRD), yabancı yatırımcıların ve nihayet, bir periyot açık düşman ilan edilen derecelendirme kuruluşu JP Morgan’ın Türkiye iktisadı hakkındaki olumlu görüşleri cıvıldıyor.
Peki gazetenin köşe müellifleri ne yapıyor? Çoklukla topa girmiyorlar. Küçük etekten, başörtüsünden, Kılıçdaroğlu’ndan, İmamoğlu’ndan devam. Ancak topa girenler de var. Uzun yıllar Erdoğan’ın metin müellifliğini yapan Aydın Ünal 8 Eylül’de, gazetenin bir gün evvelki manşetine uygun biçimde “Ovp: İstikrar ve itimadın mükemmel dönüşü” başlıklı bir yazı yazıyor. Programı yere göğe sığdıramadıktan sonra bir yerde, “Ekonomide istikrar ve inanç son yıllarda önemli hasar almıştı” diyor. Kim bu hasarın faili. Söylemiyor. Ancak kimi kast ettiği biliniyor. Berat Albayrak’tan itibaren, 4 aylık bir Ağbal-Elvan kesintisi dışındaki tüm ‘yetkili’ler… Ünal bu kelamların gittiği adreste oturanların kulağını çekmeyi de ihmal etmiyor: “Ekonomi emin ellerde. Ancak bu iklimin koruma edilmesi gerekiyor. Bu bahiste da herkese sorumluluk düşüyor.”
Ertesi gün gazetenin iktisat müellifi Levent Yılmaz yazıyor bu defa. O da destekçi ancak biraz daha aralıklı: “…döviz kuru geçişkenliğinin tesirlerinin yüklü olarak iç talebin kısılması ile bertaraf edilmeye çalışılacağını görüyoruz. Bu sistem teorik olarak yanlışsız olsa bile pratikte istihdamı olumsuz etkileme ihtimali olan bir durum. Bu türlü olursa OVP’deki istihdam sayıları ile gerçekleşen sayılar ortasında bir fark olacaktır.” Erdoğan’ın yumuşak karnını, istihdam üzerindeki riski işaret ediyor Yılmaz ve yeniden telaş kokulu bir cümleyle bitiriyor yazıyı: “Türkiye’nin başarısı hepimizi keyifli eder. Umarım hem içerideki gelişmeler hem de global konjonktür OVP’deki iddiaların realize olmasına imkan tanır.”
TÜRKİYE
Türkiye gazetesi yeni iktisat idaresine en açık takviyesi veren iktidar yanlısı gazete. Manşetlerden Cem Küçük yazılarına dek, tereddütsüz ve ihtiraslı bir takviye var. TÜİK’in ağustos ayına ait açıkladığı rekor enflasyonu, emekliler haydi güzelsiniz, bilmem ne kadar artırım cepte diye haberleştiren bir gazete bu sonuçta. (Gerçekten bu türlü yaptılar, 5 Eylül tarihli 1. sayfalarında başlık şu: Enflasyon farkı maaşları katlayacak, şimdiden %28 cepte!)
Gazete izleyen günlerde de yeni haber ve başlıklarla OVP takviyesini sürdürüyor. Köye muharrirleri da o denli. Dişe dokunur bir yazı yok. Ancak bir iki yazının başlığını koysak, orada çalan cazbandın sesini verebiliriz güya: “Olumlu, Verimli, Perçinleyici…”, “Şahlanış reçetesi…” Fitch’ler, Moodys’ler bu yazılarda orman cinleri üzere uçuşuyorlar. ‘Işık’ları bol olsun.
SABAH
Geldik iktidar medyasının al bayrağına… Sabah da birinci gün “Türkiye Yüzyılı’nın Refah Planı” başlığıyla çıkıyor. Ancak sonraki günlerde OVP övgüleri birinci sayfadan uzaklaşıyor. OVP tanıtımını yerinde izleyen iki muharrir da 7 Eylül’de hususla ilgili yazıyorlar. Biri Ankara Temsilcisi Okan Müderrisoğlu. “Şampiyonlar Ligi Programı” diye başlık atıyor yazısına. Erdoğan’ın iştirakine dikkat çekiyor. Sonra şöyle bitiriyor yazıyı:
“İşimiz kolay değil.
Lakin “siyasi istikrar, liderlik, kararlılık, inanç veren kadro” ile bunlara eşlik eden “milli dayanışma ve bağışıklıkla” aşılamayacak bir problem de yok.
Kanımca… 2024 sebat yılı, 2025 tamirat yılı, 2026 şampiyonlar liginde oyun yılı olarak tasarlanmış…
Haydi iyisi…”
Diğer yazı iktisat şefi Dilek Güngör’den. Güngör’ün, Berat Albayrak periyodu siyasetlerinin en tutkulu destekçilerinden olduğu biliniyor. Lakin Erdoğan’ın açık takviyesi elleri lisanları bağlamış. Başlığı “Gerçekçi hedefler” diye atıyor Dilek Güngör, fakat kamuda yapılacak tasarruflar ve vergi düzenlemelerini işaret ederek bir ihtarla bitiriyor o da:
“Eğer hükümet bu adımları kağıt üzerinde bırakmazsa, o vakit iktisatta yaşanan düşünceyi yalnızca vatandaşın değil kamunun da üstlendiği algısı toplumun tüm kısımlarında satın alınır. Bu da OVP’nin daha fazla sahiplenilmesini sağlar.”
Güngör sonraki gün de devam ediyor OVP tahliline. “Dünya Bankası dayanağını açıkladı… Moody’s not artışı sinyali verdi. Bugün Fitch’in değerlendirmesi var. 29 Eylül’de de S&P’nin…” diyor ve not artışı temennilerini sıralıyor. Eski düşmanlar dost olmuş bir bir…
Melih Altınok inceden bir değiniyor cuma günü:
“Hürriyet müellifi Abdülkadir Selvi, hükümetin “Orta Vadeli Plan’ın arkasındayız” bildirisi verdiğini söylüyor.
Ne palavra söyleyeyim, şaşırmadım. Çünkü hükümetin kendi planı.
Ancak besin enflasyonuna baktığımda kimi bakanlıkların iktisat idaresiyle senkronizasyonunda sorun var üzere görünüyor.”
Hımm. Hayli sert tenkit. Başına bir iş gelsin istemeyiz özgürlükçü muharririmizin.
Sabah’ın birbirinden savlı öbür müellifleri mevzuya girmiyorlar. Salih Tuna cumartesi (dünkü) yazısını pas geçiyor. Hilal Kaplan ise… Sahi Hilal Kaplan yazmıyor bir müddettir. Son yazısı 11 Ağustos Cuma günü çıkmış, orada “okullar açılana dek bana müsaade” demişti. Eh, yarın okullar açılıyor. Herhalde gelip, “artık fiyatlar gerçekleşen enflasyona nazaran değil hedeflenen enflasyona nazaran belirlenecek” diyen programı ücretlilere izah edecek bir tütsü yakar köşesinden.
